fill
1. Send shumė i hollė e i gjatė qė i ngjet perit.
2. fig. Shkaku i diēkaje; burimi i lindjes, fillimi i zhvillimit tė diēkaje
Shpjegimi fillestar: Fjalori i gjuhės sė sotme shqipe
3. fiz. [ang. string] Gjė matematikore e ngjashme me fillin e pėrdorur si njė mjet pėr tė pėrfaqėsuar veēoritė e grimcave themeltare nė Teorinė e Fillit, njė teori e fizikės sė grimcave; kėto lloj gjėrash tė hipotetizuara janė laqe njėdimensionale dhe tepėr tė vogla (10^{-33 cm) nė mė tepėr se 4 dimensione hapėsire, dhe dridhen, lėkunden e kėrcejnė nė mėnyra tė ndryshme. Duke i marrė grimcat si fill u shmangemi disa problemeve qė dalin kur i marrim ato si pika dhe duke lejuar kėshtu trajtimin e njėsuar tė gravitetit me tre forcat e tjera (elekromagnetizmin, forcėn e dobėt dhe forcėn e fortė) nė pėrputhje me mekanikėn kuantike. Shih gjithashtu Teorinė e Fillit.
Nė figurė sqarohet idea thelbėsore e Teorisė sė Fillit duke u nisur nga njė copė materie, njė mollė, e pastaj zmadhuar strukturėn e saj pėr tė shfaqur pėrbėrėsit e shkallėve gjithnjė e mė tė vogla. Teoria e Fillit shton njė shtresė tė re mikroskopike laqesh dredhėse atyre tė njohura mė parė, nga atomet pėrmes protoneve, neutroneve, elektroneve dhe kuarqeve.
Sipas Teorisė sė Fillit tiparet e njė grimce - d.m.th. ndryshimi nė madhėsinė e masės dhe tipare tė tjera tė si grimcave themelore ashtu edhe grimcave tė forcave tė shoqėruara me katėr forcat e natyrės (forcat e fuqishme dhe tė dobėta bėrthamore, elektromagnetizmi dhe rėndesa) - janė pasqyrim i mėnyrave tė ndryshme sipas tė cilave mund tė dridhet njė fill. Nė tė njėjtėn mėnyrė si telat e violinės apo tė pianos kanė disa frekuenca rezonante nė tė cilat parapėlqejnė tė dridhen - gjedhe qė veshėt tanė i ndijnė si nota tė ndryshme muzikore dhe tone tė dyta. Por nė vend qė tė prodhojnė nota muzikore, gjedhet lėkundėse tė filleve pėrcaktojnė secila ngarkesėn e masės dhe tė forcės qė parapėlqen. Elektroni ėshtė dridhja e fillit sipas njė mėnyre dhe kuarku ėshtė njė fill qė dridhet sipas njė mėnyre tjetėr, e kėshtu me rradhė.
Shih: Njė teori pėr gjithēka ? - String Theory
[ Kthehu mbrapa ]
Enciklopedi shqip e Rruzull.net Copyright © by Rruzull.net. Tė gjitha tė drejtat tė rezervuara © nga Rruzull.net - (394 herė lexuar) |
