Gropat e zeza zakonisht prodhohen nga yje që janë në të shuar, të cilat kanë një masë 10 - 20 herë më të madhe se të Diellit tonë. Ajo që mbetet nga një yll që është në të shuar, shembet brenda vetvetes pasi kemi të bëjmë me një masë tepër të madhe që nuk mund t´i qëndrojë forcës së vet të rëndesës (gravitetit).

Fotonet e dritës të çliruara në këtë fazë mbesin në kurth në orbitë për shkak se ylli arrin një dendësi të pafundtë çfarë bën që tërheqja nëpërmjet forcës së rëndesës (gravitetit) të jetë tepër tepër e madhe. Meqënëse drita nuk arrin të shkëputet nga kjo forcë për t'u shpërndarë në Gjithësi dukuria është quajtur Gropë e Zezë.

Gropa e zezë është e përbërë nga dy pjesë të ashtuquajtura, veçantia dhe dukuria horizont. Veçantia ndodhet në qendër të Gropës së Zezë. Ajo është ngjeshur në mënyrë të pashpresë brenda vetvetes deri në atë pikë ku vëllimi i saj është bërë zero ndërsa dendësia është bërë e pafundtë. Dukuria horizont është pika prej së cilës asgjë nuk mund të arrijë t´i shkëputet forcës tepër të fuqishme gravitacionale të Gropës së Zezë. Forca e shkëputjes do të ishte e njëjtë me shpejtësinë e dritës. Kur vetë drita nuk arrin të dalë prej andej, nuk mund të arrijë të shkëputet dot asgjë tjetër. Kështu drita apo rrezatimi që kalojnë nëpër dukurinë horizont të Gropës së Zezë, mbesin në këtë kurth.

Gropat e Zeza për shkak të forcës së tyre tepër të madhe gravitacionale bëjnë që yjet që gjenden pranë tyre të sillen përqark me një shpejtësi tepër të madhe, prandaj atje ku ka yje të tillë janë të pranishme Gropat e Zeza. Një dëshmues tjetër është rrezatimi i zbehtë që vjen prej andej.

Gropë e zezë tepërmasive duke thithur gazra

Gropat e Zeza Tepërmasive kanë një masë nga një milion deri një bilion herë më të madhe se Dielli ynë.

Një gropë të tillë tepërmasive me përmasa 2,6 bilionë herë më të mëdha se të Diellit tonë është gjetur edhe në qendër të galaksisë sonë të quajtur Udhë Qumështore, në zonën e njohur si Shigjetari A* (Sgr A*). Yjet pranë kësaj grope sillen me shpejtësi më të madhe se 1 000 kilometra në sekondë përqark saj.
Kjo Gropë e Zezë është kaq e fuqishme sa mund të shkatërronte krejt sistemin tonë diellor. Pamjet që janë marrë nga qendra e galaksisë tregojnë se gropa gjendet në një vakt të ushqyeri ku gaze dhe yje janë duke u thithur në mënyrë të tmerrshme nga ajo. Megjithatë, duke e krahasuar me atë që ndodh në galaksitë e tjera Gropa e Zezë në qendër të galaksisë sonë mund të quhet e qetë.

Medohet se në fillim Gjithësia ishte e përbërë vetëm nga gazi. Ky u ngurtësua për të formuar galaksitë që shohim sot. Se çfarë e bëri të mundur këtë ngurtësim nuk dihet me saktësi por shkaktarët mund të kenë qenë vetë Gropat e Zeza Tepërmasive që me forcën e tyre tepër të madhe gravitacionale kanë bërë gazin të ngjeshet brenda vetes. Pastaj duke e vërtitur këtë gaz përqark vetes mund të kenë krijuar yjet, planetet dhe vetë jetën.
Kështu Gropat e Zeza Tepërmasive janë si shkatërruese ashtu edhe ndërtuese galaksish.

Prania e Gropës së Zezë Tepërmasive në galaksinë tonë mund të jetë ajo që ka bërë të mundur qenien tonë, por ndoshta mund të jetë edhe ajo që një ditë do të na fshijë nga kjo Gjithësi.
Gropa e Zezë Tepërmasive e galaksisë sonë ndodhet 26 000 dritëvjet larg nesh dhe tani për tani nuk ka ndonjë ndikim mbi ne, por gjërat mund të ndryshonin. Një simulim grafik tregon se mbas 3 bilionë vjetësh ajo do të përplaset me galaksinë fqinje, të quajtur Andromeda. Apokalipsi do të nxjerrë nga orbita e tyre Tokën dhe Diellin tonë. Gjasat janë pesëdhjetë me pesëdhjetë (përqind) që Toka të marrë me shpejtësi tepër të madhe rrugën për në drejtim të Gropës së Zezë.

Astrofizikanti i njohur 62 vjeçar Stephen Hawking (Stifën Houking), ai që i hapi rrugën kuptimit të gropave të zeza nga mesi i viteve 1970-të, paraqiti në Konferencën e 17-të Ndërkombëtare mbi Relativitetin e Përgjithshëm dhe Gravitetin një mendim të ri rrënjësor sipas të cilit Gropat e Zeza, nuk shkatërrojnë çdo gjë që gëlltitin por në vend të kësaj së fundi vjellin jashtë lëndë dhe energji "në një trajtë të sakatuar".

Hawking thotë se Gropat e Zeza e ruajnë brendinë e tyre në përjetësi por vetë keqësohen dhe vdesin. Ndërsa Gropat e Zeza shpërbëhen, ato e kthejnë brendinë e tyre të shndërruar, mbrapsht, jashtë në horizontet e pafundme të Gjithësisë prej nga kanë ardhur. Ai arsyeton se mund të mirren disa të dhëna mbi vetë gropën e zezë prej nga se çfarë nxjerr.

"Të dhënat mbesin patundshëm në Gjithësinë tonë... Më vjen keq të zhgënjej ithtarët e trillimeve shkencore, por nëse të dhënat mbeten, nuk ka ndonjë mundësi për të përdorur Gropat e Zeza për të udhëtuar për në Gjithësitë e tjera," tha Hawking. "Nëse kërcen brenda në një Gropë të Zezë, energjia e masës tënde do të kthehet në gjithësinë tonë, por në një trajtë të sakatuar, e cila i ruan të dhënat mbi se si ke qenë, por në një gjendje që nuk mund të njihet sërish."

Shih:

Enciklopedi shqip e Rruzull.net

Copyright © by Rruzull.net. Të gjitha të drejtat të rezervuara © nga Rruzull.net - (478 herë lexuar)