Kėrko     

 Bėhu anėtar!Treguesi | Fjalor Gjermanisht-Shqip | Enciklopedia | Kuvendi | Kėndi yt  

Nė brendėsi tė Rruzull.net:


[ Mė shpejtė se drita ]

·Paradokset e udhëtimit ndër kohë
·Udhėtim ndėr kohė pėrmes krimbvrimash
·Udhėtim prapa nė kohė
·Makina e Kohës: Përpara në të ardhmen
·Tė shtrembėrosh hapėsirėn: Energjia negative
·Tė udhėtosh pėr nė anėn tjetėr tė Gjithėsisė
·Udhėtim pėrpara nė kohė ?
·Përmes Gjithësisë me shpejtësi më të madhe se t&eu

Treguesi

Fjalorėt e Rruzullit
 Enciklopedia e Rruzullit
 Gjermanisht-Shqip
 Fjalor etimologjik
Astronomi/Fizikė
 Gjithėsia
 Fizikė
 Dimensione shtesė
 Mė shpejtė se drita
 Sistemi Diellor
 Toka
 Hėna
 Marsi
· Jashtėtokėsor
· Astrologji
Mjekėsi
 Ndihma e shpejtė
 Sėmundje
 Sėm. ngjitėse
 Alergjitė
 Drogat
 Farmaceutikė
 Pyet mjekun (mbyllur)
· Mikroorganizmat
 Trupi i njeriut
 Organet e trupit
 Zemra
 Transplantime
 Mbipeshė
 Hormone
 Rėnia e flokėve
· Dhėmbėt
· Gjumi
· Shqisa
 Bioinxhinieri
 Gjenetikė
Shoqėri
 Njerėzit e hershėm
 Evolucioni i njeriut
 Evolucioni seksual
 Mbi seksin
 Pjellshmėri
 Krijimi i njeriut
 Foshnje
 Gra
 Meshkuj
 Gjinitė
 Familja
 Psikologji
 Vetėdija
 Truri
 Kujtesa
 Gėnjeshtrat
 Mėrzia
 Sociologji
 Drejtėsi
 Politikė
 Fe
 Besėtytni
· 
Qytetėrime
· Arkeologji
 Arkitekturė e Lashtė
 Arkitekturė Moderne
 Kulturė
 Art
 Popuj/Gjuhė
 Shqipja
 Hist. e Shqipėrisė
 Atdheu nė shifra
 Histori
 Ushtri
 Aero-luftarakė
 Spiunazh
 Terrorizmi
Natyra
 Krijimi i jetės
 Kimi
 Diamanti
 Evolucioni biologjik
 Paleontologji
 Kafshė
· Liqene shqiptare
· Klima
· Matematikė
Teknologji
 Telekomunikim
 Kompjuter
 Internet
 Fluturim
 Leonardo Da Vinci

Tė dhėna
 Dėrgo njė shkrim
 A mund tė shkruaj ?
 Mbi Rruzull.net
 Tregoja dikujt
 Merr titujt e Rruzullit
 Arkivi
 Lėndėt
 Kuvendi
 Pyetėsorė
 Top 10
 Kėrko
· Lidhje
· Kėndi Yt
 Pėrshtypjet
 Na shkruaj
 Numėruesi

Kush ėshtė brenda?!
Tani janė, 72 vizitorė dhe 1 anėtar(ė) nė linjė.


  
Eqrem Çabej


Një nga figurat më të shquara shqiptare. U specializua në gjuhësinë krahasuese indoevropiane në Austri. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zënë studimet etimologjike dhe leksiokologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare. (wikipedia)

Në "VII Congresso internazionale di scienze onomastiche, 4-8 Aprile 1961, 248-249" (Kongresi VII ndërkombetar i shkencave onomastike, 4-8 Prill 1961) Çabej ka argumentuar për praninë aktuale të disa fjalëve të vjetra detare të ruajtura në shqip.
Eric Hamp (shqip. Erik Hemp) thotë se këto fjalë janë në pjesën më të madhe jobindëse në vetvete: det (e afërm me fjalën angleze 'deep, depth' = thellë, thellësirë) mund të ishte fjala për cilado ujëra të thellë.

Va, mat, valë mund të përdoren për ujëra të ndryshme. Aq më tepër va mendohet që mund të jetë e huazuar nga fjala latine vadum me të njëjtin kuptim.
Fjalë si grykë (ngushticë) janë metafora të lehta (fyt).
Gjithashtu anije (anë, shum. enë), është krahasimisht e re, e studiuar mirë më vonë nga vetë etimologët shqiptarë si  Dodbiba (1972), hasur për herë të parë në shek. e 19-të në një shkrim të arbëreshëve të Italisë si ani dhe pranuar nga shqiptarët në Kongresin e Manastirit më 1908-n në formën toske anije.
Poashtu, sipas Hamp, edhe disa pjesë të tjera të një barke (ballë, pëlhurë, shul, lugatë që i përket fjalës lugë) kuptohen lehtë si metafora; likurishtë (krahas. likurë, lëkurë) dhe shumë emra të tjerë, shpeshherë që shihen qartë që janë fjalë të përbëra  (faq. 249), janë përshkruese dhe mund të jenë shfaqur në përdorimet e dëshmuara ndoshta në pothuajse cilëndo kohë.
Fjala ngjalë < *engella, edhe sikur të ishte e lidhur me fjalën ilire 'Eggelanev' nuk ka si kusht patjetër detin. Për më tepër edhe kjo fjalë mund të jetë e huazuar nga latinishtja anguilla.

Në "Studime gjuhësore, vëllimi VI, f. 12, referenca nr. 29, Prishtinë, 1988" Çabej shkruan "Në nëndorin e vitit 1940 N. Borgia më kumtoi në Grotaferata pranë Romës se kishte zbuluar në Arkivin e Vatikanit një dokument në gjuhën shqipe më të vjetër se Buzuku. Fshehtësinë e zbulimit të tij ky dijetar e mori me vete në varr. Gjurmime të mëtejme nëpër arkivat e Vatikanit e të Propagandës mund të na sjellin ndonjë të papritur në zbulim dokumentesh më të moçme të shqipes.”

Raguzasit më 1378 prodhonin dhe në luftë përdornin armët e thjeshta të zjarrit, të cilat i quanin »Lumbarda« .  Meqë në sllavishte kjo fjalë nuk ka ndonjë kuptim, ajo duhet të jetë fjalë me prejardhje nga shqipja, me të cilën janë emërtuar bombardat raguziane. (Lumbardhë, shqiptimi sllav lumbarda, për shkak të shkronjës dh,) Sipas profesor Çabej, etimologjia e fjalës lumbardhë rrjedh nga shqipja dhe është formësuar nga »lug luk, lumbardhë (që do të thotë) bombë« . Përcaktimi i profesorit të nderuar se me këtë fjalë emërtohen bombat, më tepër duhet të jetë rastësi. Ai, këtë fjalë e përmend në kuadër të disa fjalëve, të cilat janë përdorur »nëpër veprat e autorëve të moçëm të Veriut, nëpër ligjërime të ndryshme të Veriut e të Jugut«.  Sigurisht, autori i »moçëm« që e ka përdorur këtë fjalë, vetëm ka lënë të kuptojë se fjala është për armë zjarri, kurse detaje rreth saj nuk ka dhënë. Se emërtimi i bombardës nga shqiptarët lumbardhë ka kuptim, këtë më së miri e përcakton trajta e parë lug,  nga e cila sipas profesor Çabej ka dalë emri Lumbardhë. Vetë fjala »lug« në shqip ka kuptimin edhe të një »hapësirë (e) a vrimë (e) (të) madhe për së gjati e një sendi, nëpër të cilën kalon diçka. Lugu i oxhakut«  ku në fakt, forma e lumbardhës nuk ishte gjë tjetër vetëm një lug nëpër të cilin kalonte predha.
Nëse emërtimi i kësaj arme është bërë me një emër shqip, atëherë kush duhet të jetë konstruktori apo prodhuesi?

Disa botime të tjera të Eqrem Çabejt janë:
  • "Meshari" i Gjon Buzukut.I,II.Tiranë 1968.
  • Studime gjuhësore. V. Prishtinë 1975.
  • Studime etimologjike në fushë të shqipes. Tiranë 1976

    Shih:
  • Origjina e shqiptarëve
  • ''Dorëshkrimi shqip i Teodor Shkodranit nga viti 1210''
  • Emërtimi i shqiptarëve ndër shekuj
  • Armët e zjarrit, shpikja dhe përdorimi





  • [ Kthehu mbrapa ]

    Enciklopedi shqip e Rruzull.net

    (Albanian etymology, etimologji) Tė gjitha tė drejtat e Enciklopedisė dhe fjalorėve tė Rruzullit janė tė rezervuara © nga Rruzull.net - (196 herė lexuar)

    Shkrimet e revistës Rruzull nuk lejohen të përdoren për qëllime komerciale (fitimprurëse). Për të mos u shpërdoruar në këtë mënyrë nuk mund as të kopjohen për t'u vendosur diku tjetër në internet përveç rasteve të veçanta kur kjo është lejuar nga Rruzull.net.
    Mund t'i shkruani Rruzull.net këtu.
    Të gjitha të drejtat e këtyre faqeve, shkrimeve origjinale, përmbledhjeve nga burime të huaja, përkthimeve, shqipërimeve (përveç fotografive dhe përmbledhjeve të mbështetura në material në shqip) i takojnë Rruzull.net © 2000-2006.
    PHP-Nuke Copyright © 2005 by Francisco Burzi. This is free software, and you may redistribute it under the GPL. PHP-Nuke comes with absolutely no warranty, for details, see the license.
    Faqe e nxjerrė nė: 0.73 sekonda