zak. në shumës, veshë

(Njëri nga të dy) organ dëgjimi në kokë, pjesa e jashtme e së cilit është i përbërë nga një llapë me një formë karakteristike rreth një të hapure tek njerëzit dhe kafshët e një shkalle të lartë zhvillimi; vendndodhja mund të ndryshojë; në kontekste të anatomisë dhe mjekësisë nënkuptohen sidomos pjesët e brendshme të tij.

(Fig. Toverud)

Veshi ka tre pjesë, veshin e jashtëm (shk. Auris externa), veshin e mesëm dhe veshin e brendshëm (shk. Auris interna). Veshi i jashtëm përbëhet nga pjesët e dukshme të veshit nga jashtë dhe kanali i veshit. Në fund të kanalit të veshit gjendet daullja e veshit, disa centimetra nga gryka e kanalit të veshit. Pas daulles së veshit gjendet veshi i mesëm, një zgavër që zakonisht është e mbushur me gaz.

Nga gurmazi mbrapa hundës kalon një shteg i hollë për tek veshi i mesëm, i ashtuquajtur bori e veshit. Përmes këtij kanali kalon zakonisht ajër kur gëlltisim apo gogësijmë. Në veshin e mesëm ndodhen edhe ato kockëzat e vogla të dëgjimit, që quhen çekani, kudhra dhe yzengjia. Ato lidhin daullen e veshit me veshin e brendshëm.

Tingujt që futen në vesh e bëjnë daullen e veshit të dridhet. Përmes kockëzave të dëgjimit dridhjet drejtohen për tek veshi i brendshëm. Në veshin e brendshëm dridhjet kthehen në shtysa nervore të cilat përmes nervit të dëgjimit përcillen për tek truri. Brenda veshit të brendshëm ndodhet edhe organi i ekuilibrit (shk. vestibular apparatus).

Me veshët tanë ne jo vetëm që i ndëgjojmë tingujt por edhe e dimë se nga cili drejtim vijnë. Por për këtë na duhen të dy veshët. Nga diferenca kohore, me të cilën një ton njëherë shkon në njërin e pastaj në tjetrin vesh, ne mund të lokalizojmë se nga vjen ai ton. Këtë diferencë mund ta kapim për 1/100.000 e sekondës. Në veshin e brendshëm gjenden disa qime të buta të cilat mundësojnë ndëgjimin. Për secilin ton ekziston qeliza e caktuar e qimes e cila i dërgon impulset nervore në tru. Por megjithatë ne nuk mund t'i rregullojmë në mënyrë perfekte te gjitha tonet. Po qe se një ton vjen direkt nga para ateherë ai i arrin të dy veshët në të njëjtën kohë, kështu që ne nuk mund të jemi plotësisht të sigurtë se a vjen nga para a prapa. Dhe poashtu ne nuk mund t'i ndëgjojmë të gjitha tonet: tonet mbi 20.000 H (herc) ne nuk mund t'i përceptojme dhe tonet nën 18 H (herc) , në dallim nga disa kafshë.

Por veshi mundet të bëjë edhe më shumë. Kushti kryesor, që në të vërtetë na orienton në hapësirë, është qëndrimi i drejtë (baraspeshe). Ne duhet ta dimë se ku është lartë, ku poshtë, ku është majtas e ku eshte djathtas, ku është para e ku prapa. Ky organ gjendet në labirintin e rrugës së ndëgjimit.

Shih: