Homo floresiensis janë anëtarët me të vegjël të njohur të llojit Homo. Hulumtuesit pandehin se këta janë pasardhës të Homo erectus, 180 centimetra të gjatë që arriti në ishullin Flores'ë para rreth 840 000 vjetësh. Ishulli ofronte kushte pothuajse ideale: klimë të nxehtë dhe kurrfarë armiqsh. Megjithatë ushqimi ishte në sasi të kufizuara. Kështu që të ishe i vogël, të shpenzoje pak energji, ishte një përparësi.

Home floresiensis ishte pjesë e shpërhapjes në Azi të pasardhësve të Homo ergaster dhe Homo erectus. Fig.: Nature

Në një shpellë karstike në brendësi të ishullit Flores'ë zbuloi një ekip hulumtuesish, eshtra njerëzore. Doli se këto kocka të imta nuk rridhnin, si ç'ishte hamendësuar në fillim, nga një fëmijë, por katërçipërisht nga një grua e rritur. Xhuxhja ishte vetëm 90 centimetra e gjatë dhe peshonte, në kohën kur rronte, rreth 25 kilogramë. Në kohën kur vdiq, ishte rreth 30 vjeç. Që trupi i vogël nuk ishte një tekë e çuditshme e natyrës, e tregojnë gjetjet e tjera: Deri në gjashtë qenie të tilla të tjera, jo më të gjatë se një metër, u nxorrën nga hiri dhe rëra e shpellës.

Vizatim i njeriut Homo floresiensis nga Peter Schouten

Njerëzit xhuxhë vetëm një metër të gjatë gjuanin dikur në livadhe të gjelbra për minj të mëdhenj dhe elefantë të vegjël. Kjo jetë pa trazime ka zgjatur të paktën 80 000 vjet. Pastaj mbaroi papritur: Para 12 000 vjetësh, një shpërthim vullkani e mbuloi ishullin me një shtresë hiri disa metra të lartë dhe një llavë të prushtë. Hulumtuesit i kanë pagëzuar këta njerëz xhuxhë si Homo floresiensis. Por a janë shfarosur me të vërtetë ? Edhe sot e kësaj dite flasin gojëdhënat e vendasve mbi shkurtabiqë leshtorë.

Me trup, ishin sa një fëmijë Homo sapiens (njeriu modern) 3 vjeçar por me një kafkë sa vetëm një e treta e këtij. Homo floresiensis ka pasur një kokë të madhe sa një qitro dhe një vëllim modest të trurit prej vetëm 380 centimetrash kub. Kjo i përgjigjet pothuajse trurit të shimpazesë. Për ta krahasuar: Ne vetë kemi një vëllim truri prej mesatarisht rreth 1 400 centrimetrash kub.

Kafka e njeriut të Flores'ës krahasuar me atë të njeriut modern. Foto: Peter Brown

Ata kishin kishin krahë pak më të gjatë se ne. Ajo që është më spikatëse, ata kishin kreshta të vrazhda e më të trasha vetullore se ne, një ballë me një pjerrësi të mprehtë, dhe s'kishin mjekër.

Homo florensiensis është përshkruar si një nga zbulimet më të mahnitshme në paleontologji në një gjysëm shekulli - dhe si njeriu më i skajshëm që është gjetur ndonjëherë. Ai ndryshon botëkuptimin tonë mbi evolucionin njerëzor. Pasi këtë gjetje është e vështirë ta rendisësh drejtë në skemën e njohur deri më sot. Disa dijetarë nuk janë të sigurtë që njeriu i Florens'ës vallë të mund të renditet në llojin Homo.

Ndonëse ata nuk u ngjajnë në pamje njerëzve modernë, disa nga sjelljet e tyre ishin në mënyrë të befasueshme njerëzore.
Njerëzit Flores përdornin zjarrin në vatra për zierje dhe gjuanin stegodonë. Pothuajse të gjitha kockat e stegodonëve të lidhura me almise njerëzore janë të të vegjëlve, duke na lënë të kuptojmë se njerëzit e vecërr gjuanin në mënyrë përzgjedhëse stegodonët më të vegjël. Dieta e njerëzve të Flores'ës përfshinte gjithashtu peshq, bretkoca, gjarpërinj, breshka, zogj, brejtës gjigantë dhe dragonj Komodo, një lloj hardhuce që mund të rritet deri në 3 metra dhe që jeton akoma edhe sot.

Ndonëse elefant xhuxh, stegodoni peshonte prapëseprapë rreth 1 000 kilogramë dhe ishte një kundërshtar i fortë i një gjuetari me gjatësinë e një fëmije trevjeçare të njeriut modern. Gjuetia duhet të ketë kërkuar komunikim dhe planifikim të përbashkët.
Njerëzit xhuxhë ecnin me trupin drejt, ndoshta edhe kishin një gjuhë të tyre dhe përgatisnin - ashtu si ç'tregojnë gjetjet - vegla të stërholluara guri si latore, tehe dhe kruajtëse. Ndoshta ishte ndonjë pajim i veçantë neurologjik ajo që i bënte këta xhuxhë truvegjël, zejtarë të zotë.

Njerëzit xhuxhë nuk ishin teveqelë. Ata mbijetuan krahas nesh (Homo sapiens) për të paktën 30 000 vjetë, dhe ne nuk jemi të njohur të jemi shumë eko-shoqërues të dashur.

Homo floresiensis është një shtojcë në listën e shkurtër të llojeve të tjera njerëzore që jetonin në të njëjtën kohë me njerëzit modernë.

Homo florensiensis dhe Homo sapiens, pra ne, ishin kaq të ndryshëm saqë nuk do të ishte e mundur të kishin fëmijë së bashku. Nuk ka dëshmi që tregojnë mbi ardhjen e njerëzve modernë në Flores'ë para 11 000 vjetësh më parë, kështu që nuk dihet nëse njeriu i vocërr është pleksur me njeriun modern. Studiuesit kanë gjetur mbeturina kockore të njeriut të vocërr dhe stegodonëve xhuxhë vetëm nën një shtresë hiri vullkanik. Mbetjet kockore të njeriut modern janë gjetur vetëm mbi këtë shtresë. Por mund të jetë e mundshme që të dy këta hominidë të ndryshëm të kenë qëndruar dikur ballë për ballë njëri-tjetrit dhe të kenë bashkëvepruar. Në fundit të fundit, kanë jetuar në të njëjtën kohë në të njëjtin rajon. Ka pasur një përkim kohor midis njeriut të vocërr dhe nesh prej të paktën 40 000 vjet më parë deri në të paktën 18 000 vjet më parë - më tepër se të paktën 20 000 vjet.

Si njerëzit e vecërr ashtu edhe elefantët xhuxhë del të jenë shfarosur në pothuajse të njëjtën kohë si pasojë e një teptisjeje të madhe vullkanike para rreth 12 000 vjetësh. Me sa duket zjarri dhe hiri kanë zhbirë mjetet e jetesës së popullit të xhuxhave. Prapëseprapë kallëzojnë banorët e Flores'ës në gojëdhënat e tyre për qenie të pazakonshme e të vogla, të cilat paskan jetuar në këtë ishull deri para dy- ose treqind vjetësh. Ata njihen atje si "Ebu Gogo", që e përkthyer fjalë për fjalë do të thotë "gjyshet, që hajnë gjithçka". Ato përshkruhen si xhuxhe leshatore, që janë rreth 1 meter të gjata, jetojnë në shpella dhe që flasin në mënyrë murmuritëse me njëra-tjetrën. Dhe që kishin për veti të pakëndshme t'u vidhnin fshehurazi ushqimin banorëve trupmëdhenj të ishullit.

Shih:

Enciklopedi shqip e Rruzull.net

(Albanian etymology, etimologji) Të gjitha të drejtat e Enciklopedisë dhe fjalorëve të Rruzullit janë të rezervuara © nga Rruzull.net - (761 herë lexuar)