Shoqėri: Ndryshimi i madh midis mashkullit dhe femrës
Data e botimit: Sunday, 14 January 2007
Lėnda: Gjinitë
|
Një mizëri e tërë mësuesish dhe studiuesish të shkencave shoqërore besonin në vitet 1970 në barazinë e gjinive. "Jepi çunit kukulla dhe vajzës makina për të luajtur, dhe ja ku u përmbysën rolet gjinore". Ky ishte qëndrimi themelor i atyre viteve.
Hulumtimet moderne të trurit e demaskojnë këtë mendim që megjithatë është duke u përhapur si besim i rremë. Çështja nëse biologjia apo shoqërizimi është më e rëndësishme për sjelljet specifike të roleve, duket sot të mos jetë më në pyetje.
Gratë dhe burrat janë nga natyra të ndryshëm nga njëri-tjetri - në të menduar, të vepruar dhe ndjenja. Ka dallime në orientimin hapësinor, në aftësitë për të folur, në empati.
Profesor Simon Baron-Cohen (shqip. Sajmën Beron-Kohën) i universitetit të Cambridge'it (shqip. Kambrixhit) në ShBA mbahet si një prej ekspertëve më të mëdhenj të autizmit në botë. Ai thotë se truri i mashkullit dhe ai i femrës - të paktën në vlerë mesatare - shfaqin ndryshime me peshë. Truri i femrës është tru-"E", e cila qëndron për "empatinë", pra aftësinë për ta vënë veten në ndjenjat dhe mënyrën e të menduarit të dikujt. Ndërsa burrat kanë prirje të jenë tru-"S", e cila qëndron për "sistem"; motorë, kompjuter, koleksionim pullash. Në raste të skajshme kjo ndërthurje truri "mashkullor" çon në autizëm apo të meta të tjera. Për këtë, këta njerëz bëhen "savant'ë", me aftësi mahnitëse, por me pamjaftueshmëri shoqërore.
Dituritë e reja të Baron-Cohen bien ndesh me dogmën e dëshiruar shoqërore, që trutë e burrave dhe të grave kanë dallime jothelbësore. E meta në ndërtimin e trurit të skajshëm mashkullor mund të sjellë gjeni dhe përbindësha - dhe savantë.
Dr. Temple Grandin (shqip. Tempëll Grendin) është sot një nga gratë më të rëndësishme të industrisë së gjësë së gjallë në ShBA-në e xhindosur pas biftekut dhe hamburgerit. Ajo ka bërë planet e më tepër së gjysmës së komplekseve të mbarështimit të bagëtive në këtë kombin më të madh mishprodhues në botë, pasiqë ajo njeh mirë drojet e lopëve, derrave apo deleve. Kur ishte e vogël Temple nuk fliste fare. Gjuhën e njerëzve ajo e ka përvetësuar si "gjuhë të huaj". Por perceptimin e kafshëve, të cilat nuk "mendojnë" përmes të folurës por përmes figurash, Temple e njeh si të ishte gjuhë amtare. Në kokën e saj punon një tru mashkullor "sistemi".
Nga ana tjetër Temple Grandin nuk arrin ende të kuptojë botët e ndjenjave dhe të mendimeve të njerëzve normalë. Ajo nuk do të mundet kurrë të dashurojë në jetë.
Dijetarë si Simon Baron-Cohen mendojnë ndërkohë se një mbidozë e hormonit gjinor mashkullor testosteron gjatë zhvillimit embrional çon në një formë të skajshme të trurit të mashkullit dhe kështu në autizëm dhe në raste të veçanta në aftësi savanti.
Dallimet e dukshme biologjike midis burrit dhe gruas shfrytëzohen më gjithë qejf gjithnjë e më shpesh për të mbështetur tablonë e roleve që mbizotëron sot. Interesante është që në dhjetëvjeçarët e kaluar roli gjinor femëror është liberalizuar më fort se sa i mashkullit. Vërtetë perspektiva e punësimit tek gratë është më e keqe se ajo e burrave, për të mos folur këtu mbi sasinë e të ardhurave. Mirëpo nga shoqëria ndërkohë është më e pranueshme që një grua të bëjë karrierë, ndërsa një burrë që merr rolin e "burrit të shtëpisë" për më tepër se sa disa muaj, si ndër burra ashtu edhe ndër gra ndesh më së tepërmi në mungesë mirëkuptimi.
Përgatiti për Rruzull.net : Alvin Ekmekçiu
Burimet, gjermanet:
- Expedition ins Gehirn:Der Große Unterschied - Warum Frau und Mann unterschiedlich ticken/3sat/18. Shtator 2006
Vë re! Ky shkrim nuk lejohet të kopjohet dhe të përdoret për qëllime komerciale (fitimprurëse). Mbi lejet e përdorimit të shkrimeve të © Rruzull.net lexo këtu.
|
|
| |
| Vlerėso shkrimin | Nota mesatare: 4.33
Votues: 27
| |
|
