|
Astronomi: Jeta nė Univers Nga parid - E hėnė , 12 shtator 2005
|
 Duke vezhguar qiellin, te vjen vetvetiu ne mendje pyetja: Po jashte nga planeti yne, ose dhe jashte nga Galaktika jone a ka forma te tjera jete? Njerezimi nuk mund te bente gje tjeter vec te shkonte ne kerkim te saj.
Historikisht njė nga pionieret e kėrkimeve te jetės jashtėtokėsore ka qene astronomi Amerikan Frank Drake, qe ne fillimet e viteve 60 punonte pranė National Radio Astronomy Observatory te Green Bank, ne West Virginia.
Drake ju dedikua studimit te mundėsisė qe ne yjet e afėrt te kishte qytetėrime jashtėtokėsore me teknologji te tyre dhe qe te mund te rilevoheshin, nga kjo ide ai filloi projektin OZMA duke vėzhguar me radioteleskop yjet e afėrt, puna e tij beri qe ne 1981, Akademia e Shkencave Amerikane te fillonte projektin SETI (Search for Extra-Terrestrial Intelligence), qe akoma vazhdon dhe sot duke u kthyer ne njė disipline shkencore serioze.
Frank Drake i vuri vetes objektivin te hipotizonte ne ndonjė mėnyrė numrin N te planetėve ne Galaktikėn tone, ne te cilat mund te jete zhvilluar njė qytetėrim qe ka njė teknologji te mjaftueshme pėr te komunikuar me qytetėrime te tjera (si p.sh. ne). Si rezultat i kėtij studimi doli ekuacioni i Drejkut, qe ka formėn e mėposhtme:
N=R* fp n fl fi fc L
Ku:
R*- ėshtė numri i formimit te yjeve qe i ngjajnė diellit tone.
fp- ėshtė pjesa e kėtyre yjeve qe kane pėrreth nje sistem planetare.
n- ėshtė numri i planetėve te kėtyre sistemeve qe i ngjajnė tokės.
fl- ėshtė pjesa e kėtyre planeteve ne te cilat jeta eshte zhvilluar.
fi- eshte pjesa e ketyre planeteve ne te cilat jeta eshte zhvilluar ne nje forme inteligjente.
fc- eshte pjesa e ketyre planeteve te cilet jane te zote te komunikojne (psh. permes emetimit te valeve radio), dhe ne fund:
L- eshte koha e mbijeteses se nje qyteterimi teknologjik.(kjo ndryshore do te shpjegohet ne nje artikull tjeter).
- Tani; numrat qe mund te futen ne kete formule jane natyrisht te ndryshem, sepse akoma varen ne menyre te madhe nga kritere subjektive. ( Dhe eshte e natyrshme qe ju te nderuar lexues do e shikoni me skepticizem kete formule por...mendoni dhjetėra miliarda yje qe na rrethojne dhe keto ndodhen vetem ne Galaktiken tone.....po ato ne Galaktikat e tjera....le te vazhdojme ne shpjegimin e metejshem).
Ekuacioni i Drejkut niset ne fakt, nga numri i yjeve qe ekzistojnė ne Galaktiken tone, por fut terma, qe dhe se ne menyre aproksimative jane te llogaritshem por ato vendosen midis teorise probabilistike, shkences dhe fantashkences, keshtu qe rezultati i gjetur nuk mund te jete krejtesisht i besueshem..Por, megjithate, per ata qe u pelqejne te luajne me numrat mund te verejne qe dhe ne nje llogaritje pesimiste te ketyre parametrave nxjerr qe: vetem ne Galaktiken tone mund te jene te pakten disa dhjetra mijra teknologji qe mund te komunikojne me planete te tjere.
Pergatiti: Parid Alimhillaj
Burimi: Enciklopedi shkencore per Universin.
|
|
| |
| Vlerėso shkrimin | Nota mesatare: 4.33
Votues: 18
| |
|
