Pėr herė tė parė fare, shkencėtarėt besojnė se kanė mbledhur dėshmi tė konsiderueshme qė tė drejtonė tek njė grup i vetėm krijesash kafshore prej tė cilave rrodhėn tė gjithė kafshėt, pėrfshirė edhe njerėzit.
Studiues si Cristina Diaz dhe Mitch Sogin mendojnė se ky grup janė sfungjerėt.
Sfungjerėt, anėtarė tė phylum (trungut) Porifera, konsiderohen sot si trungu mė i vjetėr kafshėsh qė jetojnė akoma. Emri Porifera do tė thotė "porepasės" latinisht.
Dikur tė konsideruara si bimė, sfungjerėt nxjerrin nė pah tipare tė veēanta "kafshėrore" -- si qeliza sportive tė shumėfishspecializuara qė punojnė sė bashku dhe komunikojnė me njėra-tjetrėn nė njė mėnyrė tė veēantė kafshėrore. Ata janė kafshėt e vetme tė cilat nėse copėtohen deri nė nivelin e hojėzave tė tyre janė nė gjendje qė nė mėnyrė mrekullore tė ngjisin sėrish vetveten dhe tė kthehen sėrish nė jetė. Kėto krijesa qė nė pamje duken tė pajetė janė gjithashtu pompa tė shkėlqyera qė filtrojnė tonelata me ujė vetėm pėr tė vjelur disa grima ushqimi mikroskopik.
Po nga e dimė ne se sfungjerėt janė stėrgjyshėrit tanė ? Ka dalur qė tė gjithė organizmat nė gjenet e tyre bartin tė dhėna mbi historinė e tyre evolucionare -- njė grupazh tė veēantė ndryshimesh tė pėrvetėsuara gjenetike tė pėrcjellura pėrmes brezash tė panumėrt. Ky fakt lejoi Mitch Sogin tė krahasojė dhe ballafaqojė grupazhe tė caktuara diferencash gjenetike ndėr kafshė.
Sogin e kreu zbulimin e tij duke shkėputur DNA nga njė sfungjer dhe hetuar njė gjen tė pėrbashkėt pėr tė gjithė kafshėt. Pas sekuencimit me kujdes tė kėtij gjeni, ai krahasoi sekuencėn e nukleotideve tė tij (tė pėrfaqėsuar nga germa) me atė tė tė njėjtit gjen nė kafshėt e tjera si krimbat, gjitarėt, insektet etj.. Njė ndryshesė e vogėl e kėtij gjeni ndėr grupe tė ndryshme kafshėsh do tė thonte se kėto grupe kanė lidhje tė afėrta ndėrsa ndryshesat e mėdha do tė pėrfaqėsonin njė lidhje mė tė largėt. Pasi i krahasoi tė gjitha grupet, Sogin piketoi njė pemė familjeje tė evolucionit, duke ditur qė kafshėt nė bazėn e pemės do tė ishin stėrgjyshėrit tanė mė tė vjetėr. Ai zbuloi se sfungjerėt me tė vėrtetė, ishin grupi mė bazor qė duhet tė kenė hedhur themelet pėr tėrė jetėn kafshore qė ndoqi. "Sfungjeri ishte kafsha e parė e skicuar gjenetikisht pėr t'u pėrhapur," thotė Sogin. "Tė gjithė kafshėt janė tė bazuara nė tė njėjtėn skicė."
(vijon me I pari qė lėvizi)
Pėrgatiti :
Alvin Ekmekēiu
Burimi: amerikania PBS/The shape of life
Vė re! Ky shkrim nuk lejohet tė kopjohet dhe tė pėrdoret pėr qėllime komerciale (fitimprurėse). Mbi lejet e pėrdorimit tė shkrimeve tė © Rruzull.net lexo kėtu.
|