Voice over IP, pra pėrēim i tė folurės pėrmes internetit po pėrjeton pa dyshim njė bum tė madh. Standardet ndėrkombtare tė pėrēimit tė VoIP'sė e bėjnė tė mundur telefonimin me njė ēmim tė ulėt pėrmes mbarėrrjetit. Telefonat VoIP, qoftė si butėmjet (software) apo si fortėmjet (hardware) janė me bollėk dhe shtohen pėrditė. Njė nga standardet mė tė pėrdorur ėshtė standardi SIP (Session Initiation Protocol).
Por ka njė ofrues qė pėrdor protokollin e vet tė pėrēimit, mė saktė Peer to Peer - ky ėshtė Skype. Shpikėsit e rrjetit filleshkėmbyes (filesharing) Kazaa kanė shfrytėzuar dituritė e tyre mbi shkėmbimin e tė dhėnave, pėr tė pėrēuar tė folurėn. Prej kėtej ka dalur butėmjeti i pashok Skype. Njė butėmjet falas, qė nuk ėshtė vetėm tepėr i lehtė pėr t'u instaluar dhe pėrdorur por ai dallohet edhe pėr cilėsi mė tė mirė tė pėrēimit tė tė folurės. Tipar (feature) tjetėr i kėtij butėmjeti: Skype biron pėrmes pothuajse ēdo rrjeti. Probleme me tė cilat u duhet tė luftojnė paketat e butėmjeteve tė zakonshėm VoIP, d.m.th. udhėrrėfyesit e rrjetit (router) dhe muret kundėr djegies (firewalls), nuk e ndalin Skype. Duke marrė si kusht pasjen e njė lidhjeje interneti me bandė tė gjėrė, njeriu mund tė kryejė bisedime me dikė tjetėr (buddy) qė pėrdor po kėtė program me njė cilėsi tė tillė saqė duket sikur tjetri qė flet ėshtė ulur m'u pranė teje. Ėshtė e mundur edhe kryerja e konferencave me deri nė 5 pjesėmarrės. Deri tani Skype ėshtė shkarkuar mbi 100 milionė herė, rreth 7 milionė pėrdorues e pėrdorin atė rregullisht, dhe nė ēdo kohė ka mesatarisht rreth 2 milionė pėrdorues nė linjė.
Pėrmes njė funksioni me detyrim pagimi qė quhet Skype-Out, mundesh tė kryesh thirrje telefonike edhe pėr nė telefonat e zakonshėm. Poashtu para disa ditėsh ėshtė mundėsuar edhe funksioni i quajtur Skype-In me anė tė cilit mund tė tė thėrrasin nga rrjeti tradicional telefonik si dhe njė funksion pėrgjigjedhėnėsi telefonik. Do tė ketė edhe njė version videokonference tė Skype.
Ka Skype pėr sistemet e punės Windows, MacOSX, Linux dhe Microsoft PocketPC-OS. Platforma tė tjera, si p.sh. pėr sistemet e punės pėr telefonat celularė, janė duke u pėrgatitur.
Pjesė elektronike pėr Skype
Pėr tė folur pa trazime pėrmes Skype kėshillohet para sė gjithash pasja e njė kufjeje kompjuterike me ēmim tė arsyeshėm, pra njė kombinim mikrofon/kufje. Kėshtu mund tė pėrjashtohet jehona. Shkallarja tjetėr janė aparatet qė mundėsojnė njė telefonim mė tė rehatshėm pėrmes Skype. Si rregull, sė bashku me fortėmjetin telefonik vjen edhe njė butėmjet i posaēėm, qė bėn lidhjen midis fortė- dhe butėmjeteve.
Shkallarja tjetėr janė telefonat-USB tė pėrshtatshėm, tė cilat aftėsohen pėr Skype pėrmes butėmjeteve. Njė shembull ėshtė telefoni-USB nga Siptronic. Pėr rreth 30 euro bėn tėndin njė telefon cilėsor sė bashku me butėmjetin e pėrshtatshėm, i cili bėn lidhjen me Skype dhe pėrēon rėnien e numrave. Nė kėtė mėnyrė ke telefonin me tė cilin je mėsuar tė thėrrasėsh por pėrmes Skype. Ky telefon mund tė pėrdoret edhe me telefonitė e tjera kompjuterike tė llojit Voice over IP.
Ēmimet
E folura pėrmes kompjuterit ndėrmjet dy biseduesve qė kanė njė lidhje interneti dhe Skype tė instaluar, ėshtė falas.
Njė thirrje telefonike nga Bashkimi Europian pėr nė rrjetin e zakonshėm telefonik pėrmes SkypeOut nė Shqipėri kushton 0.158 euro pėr minut, dhe 0.186 euro/min nėse thėrret nė celular, duke u pėrfshirė nė kėto edhe taksa europiane (VAT). Taksa tė ngjashme duhet tė paguhen edhe pėr thirrjet nga vendet jashtė BE-sė. Informacioni qė Skype jep mbi kėtė ėshtė i mangėt. Nė faqen e tyre mbi ēmimet e telefonatave pėrmes Skype tregohen nė plan tė parė ēmimet e telefonatave pa pėrfshirė nė to taksat. Si gjithnjė, njė politikė jo e sinqertė shfaqjeje ēmimesh qė ndjekin shoqėritė e tilla tė ngjashme pėr tė mashtruar sado pak myshterinjtė. Edhe vetė programi Kazaa i tė njėjtėve autorė pėrmban brenda tij programe spiune qė instalohen sė bashku me kėtė.
Thirrjet telefonike pėr nė vende tė Bashkimit Europian, Amerikėn Veriore apo Australinė nga jashtė BE-sė (si p.sh. nga Shqipėria, Kosova apo diku tjetėr) duhet tė kushtojnė 0.017 euro/min pa pėrfshirė kėtu ndonjė taksė tė mundshme.
Me sa duket, thirrjet pėr nė Kosovė quhen si thirrje pėr nė Jugosllavi (Yugoslavia ?, ndonėse ky shtet nuk ekziston mė) ku thirrja telefonike nga jashtė BE-sė pėr nė rrjetin e zakonshėm duhet tė kushtojė 0.093 euro/min, dhe 0.107 euro/min pėr nga BE-ja.
Blerja e krediteve telefonike kryhet nė internet nėpėrmjet kartash krediti si Visa, Master Card etj. Mund tė blihen 10 ose 25 euro kredite pėr tė folur. Nėse gjendesh nė BE shtohet nė kėtė shumė edhe taksa europiane (VAT) me rreth 15 % tė shumės sė paguar qė do tė thotė se pėr tė blerė 10 euro kredite telefonike duhet tė paguash 11,5 euro. Edhe kjo nuk ėshtė shpjeguar qartė nga Skype pėr arsye komerciale.
Thirrjet telefonike qė kam bėrė pėrmes Skype nė internet nga Suedia me rrjetin e zakonshėm nė Shqipėri, Itali, Kosovė kanė treguar njė pėrēim me kualitet tė lartė zėri pėrveē rastit tė thirrjes sė celularit nė Itali ku kualiteti ka qenė nė nivelin e moskuptimit. Nuk kam kryer telefonike me celular me Shqipėrinė apo Kosovėn.
Duhet pasur parasysh se kartat telefonike tė mbushura me kredite telefonike pėr thirrje ndėrkombtare janė alternativė mė e lirė por cilėsia e zėrit ėshtė i dobėt.
Pėrgatiti :
Alvin Ekmekēiu
Burimet: Voice over IP/19.02.2005 / 3sat / neues Faqja e Skype
Vė re! Ky shkrim nuk lejohet tė kopjohet dhe tė pėrdoret pėr qėllime komerciale (fitimprurėse). Mbi lejet e pėrdorimit tė shkrimeve tė © Rruzull.net lexo kėtu.
|