Banka Evropiane pėr Rindėrtim dhe Zhvillim thotė nė raportin e saj se ritmi i rritjes ekonomike nė shtatė vende tė Evropės Juglindore arriti kėtė vit nė 5 %. Ekonomia e Shqipėrisė pati ritmin mė tė lartė tė rritjes prej 6,2 %, e pasuar nga Rumania me 5,8 % dhe Bullgaria me 5,5 %. Bullgaria dhe Rumania po zbatojnė reforma tė rrepta, kryesisht pėr tė pėrmbushur kėrkesat pėr anėtarėsim nė Bashkimin Evropian nė vitin 2007.
Shqipėria pėrpiqet tė zbatojė prej disa vjetėsh njė strategji kombėtare pėr zbutjen e varfėrisė dhe zhvillim ekonomik dhe tė gjitha fondet vendase dhe financimet nga jashtė i ka kanalizuar nė realizimin e kėsaj strategjie. Fondi Monetar Ndėrkombėtar (FMN) dhe Banka Botėrore kanė dėrguar nė Shqipėri grupe specialistėsh pėr tė vėzhguar standartet ndėrkombėtare gjatė reformave ekonomike.
Perfaqesuesi i FMN Jan Peter Olters thotė "inflacioni mbetet i ulet deri ne fund te shtatorit ishte 2 %- vlera e lekut ne krahasim me dollarin dhe euron mbetet e forte." Ai konsideron si faktor te rendesishem per zhvillimin e sektorit privat privatizimin e Bankes se Kursimeve, ne Janar te 2004-es, nga Banka austriake Reiffeisen. Kjo, shpjegon ai, pasi kredite e kesaj banke do te stimulojne investimet private gjate vitit 2005.
"Ne vitin 2005 FMN parashikon qe borxhi i brendshem te jete vetem 2,5 perqind e produktit te pergjithshem bruto. Por gjithsesi situata nuk paraqitet pa probleme. Ne rradhe te pare jane sfidat qe duhen perballuar per njė lidhje funksionuese mes sektorit privat nga njera ane dhe dhe sistemit doganor dhe tatimor nga ana tjeter". Ne kete fushe Shqiperise i duhet te rrise te ardhurat nga doganat dhe tatimet, qe aktualisht i ka me te ultat ne krahasim me vendet e tjera te rajonit. Sfida tjeter eshte permiresimi i raporteve te sistemit tatimor me sektorin privat per te stimuluar investimet e firmave nderkombtare.
Administrata tatimore doganore duhet te modernizoje dhe te kompjuterizoje te gjitha procedurat per te qene ne gjendje te kontaktoje te gjitha firmat private dhe te kontrolloje aktivitetin e tyre. "... shume aktivitete ne Shqiperi nuk kryen permes bankave por ne CASH. ...Per sa kohe qeveria nuk eshte ne gjendje te dije te ardhurat e biznesit ne nivel kombetar per shkak te praktikes ne CASH e ka shume te veshtire te pranoje uljen e taksave , gje qe eshte propozuar se fundi nga komuniteti i biznesit te vogel dhe te mesem ne Shqiperi".
Nevojitet rritja e aftesive konkuruese
Zv.shefi i FMN-sė pėr Evropėn Juglindore, Julio Escolan, thotė se vėrtetė ka pasur zhvillim ekonomik ne Shqiperi ne dy vitet e fundit por duke pare ne tė ardhmen mendojme se burimet e kesaj rritjeje do fillojne te shterojne. Pjesa me e madhe e tyre ne te shkuaren, pra edhe ne keto dy vite te fundit ku u perqendrua misioni i FMN-se, lidhen me liberalizimin dhe hapjen e ekonomise, zhvillimin e sektorit privat qe jep tanime rreth 75% te prodhimit. Por keto burime te rritjes ekonomike nuk do te jene me te tilla, gje qe ne fakt ka filluar te ndodhe. Pjesa me e madhe e rritjes ekonomike ka ardhur nga sherbimet, shitjet me pakice, ndertimi dhe jo nga zhvillimi i industrise, nga prodhimet e artizanatit qe mund te eksportohen. Per te ruajtur kete nivel te rritjes ekonomike Shqiperia duhet te zhvilloje me shume aftesite e saj konkuruese, te zhvilloje kapacitetet eksportuese, te prodhoje ne vend mallra per te zevendesuar ato qe tani importon, te permiresoje bilancin e tregtise. Dhe per kete Shqiperise i duhet te terheqe investime, teknologji, dije te nevojshme per te zhvilluar aftesite e saj konkuruese.
Ka mundesi per te patur keto aftesi. Stabiliteti makroekonomik, i arritur ne keto dy vite te fundit, eshte nje baze e shkelqyer per te filluar terheqjen e investitoreve vendas dhe te huaj. Por qe keto investime ose aftesi konkuruese te rriten, Shqiperise i duhet te hedhe disa hapa te rendesishme. I pari eshte permiresimi i infrastruktures, nje nga pengesat kryesore per investimet e huaja. Rruget, transporti, telekomunikacioni, furnizimi me energji elektrike, te gjitha keto kane nevoje te permiresohen.
Hapi i dyte eshte permiresimi i mjedisit institucional per investimet, per biznesin ne pergjithesi. Kjo ne vetvete permbledh aspekte qe jane pjese e politikes ekonomike tradicionale si politika e taksave, e administrates se taksave. Por ne kete rast perfshin gjithashtu edhe politika qe dalin pertej politikes ekonomike tradicionale, si permiresimi i qeverisjes, i regjistrave te pronave; i te drejtave te pronesise, i drejtesise, etj etj. Per te gjitha keto eshte e interesuar bota e biznesit, perndryshe Shqiperia nuk do te jete e afte te terheqe investimet per te cilat ka nevoje.
Sistemi bankar ne Shqiperi, deri tani, nuk ka qene shume aktiv. Ka ende shume para qe qarkullojne ne cash, pra jashte sistemit bankar. Perveē zhvillimit te sistemit bankar dhe luftes ndaj ekonomise informale, synojme te permiresojme edhe rezervat e shtetit, sepse duke paguar permes sistemit bankar rritet disiplinimi i tyre. Kjo po realizohet. Por ne kete fushe duhet permiresuar menaxhimi i sektorit publik, financiar.
Ne mendojme se sistemi financiar ne Shqiperi deri me sot ka qene i mbeshtetur ne sistemin bankar. FMN deshiron te vazhdoje zhvillimin e tregjeve financiare ne Shqiperi. Kjo do te thote permiresim i mjedisit institucional permes reduktimit te ekonomise ilegale dhe perdorimit te parave ne cash. Ne kerkojme te fuqizojme sektorin e sigurimeve shoqerore. Sepse per nje periudhe afatgjate ai do te perbeje sektorin qe do te jete nje huadhenes natyral per kapitale afatgjata ne investime. Bankat japin hua per afate te shkurtra. Nuk eshte biznesi i tyre te japin hua per periudha te gjata. Kurse kompanite e sigurimit jane insitucionet kryesore investuese ne tregjet financiare te shumices se vendeve qe sigurojne kapitale per nje kohe te gjate. Kemi shume shpresa dhe jemi optimiste per forcimin e ketij sektori.
Burimet:
Jan- Peter Olters: Shqiperia ne vitin 2005 do te kete nje rritje ekonomike prej 6% / DW
FMNja dhe Banka Botėrore vėzhgojnė standartet nė reformat e ekonomisė shqiptare
Si po ecėn ekonomia e vendeve tė Evropės Juglindore?
FMN: Nė pėrgjithėsi funksionimi i ekonomisė shqiptare ka qenė shumė i mirė
|
