Kohet e fundit ne Shqiperi eshte rihapur edhe njehere ceshtja e hapjes se dosjeve te periudhes se regjimit komunist. źshtė paraqitur ne Parlament nje projektligj i vecante per verifikimin e zyrtareve te larte te shtetit si dhe ata qe kontribuojne ne politike. Grupi Shqiptar per te Drejtat e Njeriut, nje organizate joqeveritare ne Shqiperi po nxit nga ana e vet nisma per hapjen e dosjeve, si nje mundesi per te pranuar fajet e te kaluares, si dhe per te pastruar klasen drejtuese shqiptare.
Qendra Shqiptare per Rehabilitim e Traumes dhe te Tortures ka propozon nga ana e saj funksionimin e Komisioneve te se Vertetes per kete ceshtje, si nje forme e ballafaqimit me te kaluaren, me ate te kaluar qe ka qene periudha e diktatures me te eger nga te gjitha vendet e ish komuniste te Lindjes, thotė Adrian Kati qė ėshtė drejtor ekzekutiv i saj.Per Katin nje dosje eshte pjese e instrumentave, te cilat diktatura i perdorte per te mbijetuar".
Nje komision qe u ngrit nga parlamenti shqiptar ne vitin 1991 per te bere transparencen e krimeve te diktatures nuk pati rezultate, dhe nuk e arriti qellimin per te cilen u krijua.
Nisur nga eksperienca boterore, ka dy modele baze per hapjen e dosjeve, njeri me nje ligj te vecante, d.m.th nga lart, sic eshte rasti i Gjermanise, apo dhe vendeve te tjera si Cekia, Polonia etj, dhe modeli tjeter eshte ai me ane te Komisioneve te se Vertetes, qe jane perdorur ne vendet e Amerikes Latine dhe ne Afriken e Jugut.
Komisionet e te Vertetes jane ekipe ku marrin pjese sociologe, historiane, psikologe, perfaqesues te shoqerise civile etj., te cilet degjojne rrefimet e njerezve. Me pas keto rrefime publikohen per te treguar natyren diabolike te diktatures, shpjegon Adrian Kati, duke shtuar se hapja e dosjeve duhet bere pasi te jete percaktuar nje procedure e sakte e trajtimit te krimeve te diktatures komuniste. Mbrapa dosjeve nuk fshihen vetem ata qe diktatura iu hapi dosjen, por eshte nje strukture e mirefillte e sistemit te ish Sigurimit te Shtetit, me njerez qe i kemi po neper kembe. Pa i denuar ata nuk mund te flitet per viktimat e tyre.
Konventa kunder trajtimit degradues, poshterues e ēnjerezor sanksionon se kur nje person i veshur me pushtet publik detyron nje shtetas te thjeshte per t'i marre nje deklarim ose pohim, me goje a me shkrim, kjo eshte torture psikologjike.
Burimi: Hapja e Dosjeve te Diktatures - Me komisione te se Vertetes/Arben Muka/DW
|
