Pėr habinė e tė gjithėve, dy robotėt tė quajtur Spirit dhe Opportunity, qė u ulėn nė Mars nė janar tė vitit tė kaluar tri javė pas njėri-tjetrit, vazhdojnė tė dėrgojnė nė tokė pamje tė cilėsisė sė lartė dhe tė dhėna tė tjera rreth mjedisit nė tė dyja skajet e Marsit. Kushtet nė Mars ndihmuan nė jetėgjatėsinė e robotėve, pasi dimri atje ishte jo aq i acartė sa ēpritej dhe rėra qė u pėrplas nė panelet e energjisė diellore jo aq e dendur. Kjo bėri qė bateritė e robotėve tė rezistonin pėr njė kohė mė tė gjatė. Problemet mekanike ishin tė vogla.
Roboti Opportunity gjeti tė dhėna kimike nė shtratin shkėmbor, marsin e kaluar, sipas tė cilave njė det i cekėt me ujė tė kripur kishte ekzistuar dikur nė mars. Disa muaj mė pas, edhe Spirit gjeti gurė tė transformuar nga uji nė hemisferėn tjetėr tė Marsit, tė dhėna dėshmojnė kullimin e ujit, ndėrsa formoheshin shkėmbinjtė.
Ka pasur edhe zbulime tė tjera. Spirit ka ndeshur njė shkėmb qė e kanė quajtur Wishstone, qė ka njė pėrbėrje krejt tė veēantė nga ēdo gjė tjetėr qė ėshtė hasur deri tani nė Mars, por qė mund tė jetė njė tregues tjetėr se nė Mars ka patur ujė.
Ndėrsa shkėmbinjtė kanė prirjen tė kenė kokrriza tė njė mase uniforme, kokrrizat e gurit Wishstone kanė pėrmasa tė ndryshme dhe kanė kėnde tė mprehta, gjė qė lė tė kuptohet se ėshtė formuar menjėherė nga ndonjė shpėrthim, si pėr shembull ndonjė pėrplasje meteorėsh, apo shpėrthim vullkanik. Ai ka gjithashtu shumė mė tepėr fosfor, sesa shkėmbinj tė tjerė marsianė tė analizuar mė parė. Kjo ndoshta pėr shkak se shkėmbi fillimisht kishte njė pėrbėrje tė lartė fosfori, ose shkėmbi mund tė jetė mbuluar me ujė tė pasur me kripėra fosfori tė quajtura fosfate. Nėse ka ndodhur kėshtu, atėherė do tė thotė se ka patur njė pėrmbajtje kimike tė ujit krejtėsisht tė ndryshme nga ajo qė ėshtė parė vetėm 500 metra larg, nė anėn perėndimore.
Ndėrsa gjeologėt analizojnė zbulimet e robotit, NASA po pėrgatitet tė lėshojė njė anije tjetėr hapėsinore pas 7 muajsh, ndėrkohė qė dy satelitė tė tjerė amerikanė janė nė orbitėn e marsit. Ky i fundit do tė bėjė fotografi me teknologji tė pėrparuar tė vendeve ku mund tė ulet njė tjetėr robot qė parashikohet tė dėrgohet.
Kreu i programit tė eksplorimit tė Marsit nė NASA, Firouz Naderi thotė se kjo ėshtė pjesė e njė plani afatgjatė pėr tu kthyer mė pas tek kampionė tė shkėmbinjve dhe terrenit tokėsor qė mund tė pėrmbajnė fosile tė jetės nė Mars. Ne duam tė gjejmė zona ku mundėsia qė tė ketė patur jetė tė jetė mė e madhe, zona qė shfaqin shenja se kanė patur, ose kanė ujė dhe pėrbėrje kimike karbonike, tė cilėn shumė astrobiologė e shohin si diēka thelbėsore pėr shfaqjen e shenjave tė jetės.
Nė planet afatgjata, Shtetet e Bashkuara shpresojnė tė dėrgojnė njerėz pėr eksplorimin e Marsit, por nuk kanė pėrcaktuar ndonjė datė pėr njė mision tė tillė.
Burimi: Robotėt e planetit Mars/ZA
|