Astrofizikanti i njohur 62 vjeēar Stephen Hawking (Stifėn Houking), ai qė i hapi rrugėn kuptimit tė gropave tė zeza nga mesi i viteve 1970-tė, paraqiti nė Konferencėn e 17-tė Ndėrkombėtare mbi Relativitetin e Pėrgjithshėm dhe Gravitetin njė mendim tė ri rrėnjėsor sipas tė cilit Gropat e Zeza, vorbullat e mistershme masive tė mbrujtura nga yjet e shembura brenda vetvehtes, nuk shkatėrrojnė ēdo gjė qė gėlltitin por nė vend tė kėsaj sė fundi vjellin jashtė lėndė dhe energji "nė njė trajtė tė sakatuar".
Hawking tha se Gropat e Zeza e ruajnė brendinė e tyre nė pėrjetėsi por vetė keqėsohen dhe vdesin. Ndėrsa Gropat e Zeza shpėrbėhen, ato e kthejnė brendinė e tyre tė shndėrruar, mbrapsht, jashtė nė horizontet e pafundme tė Gjithėsisė prej nga kanė ardhur. Ai arsyeton se mund tė mirren disa tė dhėna mbi vetė gropėn e zezė prej nga se ēfarė nxjerr.
Mė parė Hawking kishte pasur mbrojtur mundėsinė qė lėnda e zhdukur udhėton pėrmes Gropės sė Zezė nė njė gjithėsi tė re paralele, gjė qė i ka dhėnė lėndėn e parė pjesės mė tė madhe tė veprave vegimtare trillueso-shkencore. Kjo binte ndesh me teorinė ndėnatomike.
Gropė e zezė tepėrmasive duke thithur gazra
|
"Nuk ka ndonjė gjithėsi foshnjore rrjedhonjėse, si ē'kam menduar dikur. Tė dhėnat mbesin patundshėm nė Gjithėsinė tonė... Mė vjen keq tė zhgėnjej ithtarėt e trillimeve shkencore, por nėse tė dhėnat mbeten, nuk ka ndonjė mundėsi pėr tė pėrdorur Gropat e Zeza pėr tė udhėtuar pėr nė Gjithėsitė e tjera," tha Hawking. "Nėse kėrcen brenda nė njė Gropė tė Zezė, energjia e masės tėnde do tė kthehet nė gjithėsinė tonė, por nė njė trajtė tė sakatuar, e cila i ruan tė dhėnat mbi se si ke qenė, por nė njė gjendje qė nuk mund tė njihet sėrish."
Hawking thotė gjithashtu, "Shumė njerėz kanė dashur tė besonin se mund tė ishte e mundur qė tė dhėnat arratiseshin nga Gropa e Zezė por nuk e dinin se nė ēfarė mėnyre".
Si pėrfundim ai thotė, "Ėshtė diēka e shkėlqyer qė kam arritur tė zgjidh njė andrallė qė mė ka shqetėsuar pėr rreth 30 vjet, ndonėse pėrgjigja ėshtė mė pak magjepsėse nga mundėsia qė kisha sugjeruar mė parė".
Veē kėsaj, Hawking humbi njė bast 29 vjeēar tė vėnė me astrofizikantin John Preskill (Xhon Preskill), i cili kėmbėngulte nė 1975 se lėnda e gėlltitur nga Gropat e Zeza nuk mund tė shkatėrrohej.
Hawking qė ėshtė profesor matematike nė Universitetin Cambridge (Kembrixh), fitoi famė ndėrkombėtare me librin e tij mė tė shitur "A Brief History of Time" (Njė histori e pėrmbledhur e kohės), i cili pėrpiqej t'i shpjegonte njė publiku tė pėrgjithshėm pikėpamjet mė tė ndėrthurura mbi se si funksionon Gjithėsia.
Hawking ėshtė i paralizuar dhe i mvarur nga njė karrocė invalidėsh me sklerozė anėsore amiotrofike qė nga mosha rreth 25 vjeēare. Ai komunikon duke pėrdorur njė pajisje qė mbahet nė dorė pėrmes sė cilės zgjedh fjalėt nė ekranin e kompjuterit tė karrocės sė invalidit, tė cilat dėrgohen mė pas nė njė gjenerator tė foluri.
Pėrgatiti :
Alvin Ekmekēiu
Burimi: Space.com
Black Holes Mangle Matter, Energy , Shawn Pogatchnik, 21 Korrik 2004
Hawking Loses Bet; Changes Mind on Black Holes , Jane Wardell, 16 Korrik 2004
Vė re! Ky shkrim nuk lejohet tė kopjohet dhe tė pėrdoret pėr qėllime komerciale (fitimprurėse). Mbi lejet e pėrdorimit tė shkrimeve tė © Rruzull.net lexo kėtu.
|