Maēu Piēu ėshtė njė nga vendet arkeologjike mė mahnitėse nė Tokė dhe ndodhet nė zemrėn e Andeve nė Peru tė Amerikės sė Jugut. Ky vend 500 vjeēar tėrheq 300000 turistė nė vit.
Rrėnojat e Maēu Piēut ndodhen nė provincėn Urubamba tė Perusė. E futur si nė folė mbi rrėpirat lindore tė rrethinave tė malit Vilcanota, Maēu Piēu ndodhet nė lartėsinė 2350 metra mbi nivelin e detit me njė klimė nėntropikale me shira dhe pyje tė dendur. Por mbėshtetur nė qytetėrimet e lashta me histori tė shkruar, ėshtė vėshtirė tė kuptohet se si qe e mundur qė njė vend i tillė madhėshtor nuk pat qenė zbuluar prej spanjollėve kur ato pushtuan Perunė
I quajtur qyteti i humbur i Inkasve, Maēu Piēu u zbulua nė vitin 1911, domethėnė rreth 400 vjet pas hyrjes sė kolonizatorėve spanjollė nė Peru.
Maēu Piēu nuk ishte njė qytet me qėllim administrative, tregtar apo ushtarak. Ai mė shumė ishte njė qendėr e shenjtė mbretėrore e ndėrtuar nga mbreti Inkas Paēakuti gjatė tėrheqjes pėrballė pushtuesve mizorė spanjollė nė vitet 1460-1470. Udhėtimet nė rrugėt pothuaj tė pakalueshme qė tė dėrgonin nė kėtė vend kryheshin vetėm me lejen mbretėrore. Me vdekjen e Paēakutit, vendi i shenjtė mbeti nėn kujdesjen e kushėrinjve tė tij dhe me kalimin e kohės numri i njerzve qė kishin njohuri pėr atė vend u zvoglua ndjeshėm, derisa u shua fare. Shtohet kėtu edhe fakti se Inkasit nuk kishin gjuhė tė shkruar, por pėrdornin shenja dhe vizatime tė veēanta dhe njė takėm litarėsh tė ngjyrosur me nyje pėr leximin e tė cilave egzistonte njė grup i caktuar njerzish. Me shkatėrrimin e shtetit tė Inkasve me ardhjen e pushtuesve spanjollė, kėta lexues tė posaēėm u shpėrndanė dhe u harruan. Spanjollėt e shkelėn Perunė nė vitin 1532 dhe vala e parė e tyre pėrbėhej nga njerėz tė pashkollė dhe mizorė, tė cilėt kishin pak interes pėr gjėrat qė nuk sillnin pasuri dhe pushtet. Derisa nė ato rrethina u dukėn shkollarėt, njohuria pėr Maēu Piēun kishte humbur. Gjithashtu, mė 1536 Inkasit bėnė njė kryengritje por dėshtuan dhe nė tėrheqje e sipėr dogjėn e shkatėrruan ngulmimet Inkase pėrgjatė udhės qė tė ēonte tek Maēu Piēu. Ndėrkaq, shirat e vazhdueshėm, klima e ngrohtė dhe prishjet e rrugėve nga rrėshqitjet e dherave e fshehėn pėrfundimisht Maēu Piēun pėr rreth 400 vjet.
Vendndodhja dhe pamja e zakonshme e Maēu Piēut jepet nė figurat bashkėngjitur. Ajo qė e bėn sa enigmatik dhe po aq tė qartė kėtė vend ėshtė rrotullimi me 90o i pamjes sė zakonshme. Kėshtu, pamja e rrotulluar shfaq tiparet e fytyrės sė njeriut dhe ndėrtimet (e rrėnuara tani) pėrmbri pėrfaqsojnė flokėt ose shaminė e kokės e shtrirė anash.(E ngjashme me fytyrat e lashta tė Egjyptit?) Kėto tipare dhe ky kuptim tokėsor i kėtij vendi mahnitės mund tė shihen prej lartėsive ku fluturojnė helikopterėt e mė lart.
Pėrgatiti Dr. Saimir Lolja
|
