Nga Inxh. Saimir Lolja - E martë , 20 prill 2004

Shpella e Zezë i përket periudhës parahistorike dhe është një nga 6 shpellat karstike që gjenden në Evropë, duke paraqitur vlera shkencore, arkeologjike, kulturore dhe turistike. Shpella e Zezë ndodhet rreth 2 km në verilindje të fshatit Pëllumbas, prej nga ka marrë edhe emrin, në krah të majtë të lumit Erzen dhe 27 km në juglindje të Tiranës. E vendosur në faqen e Malit Pëllumbas, 350 m mbi nivelin e detit, shkëmbinjtë formojnë një strehë të madhe dhe të veçantë, që zgjatet duke formuar një tunel 70-80 m. të gjatë.

Sipas nëndrejtorit të Institutit të Arkeologjisë, Myzafer Korkutit, në ambientin qendror, ku ndodhen edhe degëzime të shumta, përgjatë miliona vjetësh janë formuar stalaktite dhe stalagmite të shumëllojshme. Në fund të shekullit të kaluar, Shpella e Pëllumbasit është përmendur në disa shkrime të Kostandin Kristoforidhit mbi Tiranën, të cilat kanë sjellë dëshmi për vendndodhjen e saj... Përpjekjet që janë bërë për zbulimin e saj prej vitit 1968 kishin dështuar.

Për herë të parë kjo shpellë është vizituar në vitin 1995 nga specialistë të Shoqatës Didaktike Shkencore Speleologjike Shqiptare, të cilët arritën të zbulonin shumë dëshmi të jetës njerzore. Sipas Korkutit, zbulimi i pranisë së këtij materiali arkeologjik paraqet vlera të rëndësishme për vendosjen e raporteve të sakta mes kulturave të njohura dhe zbuluara deri më sot në vendin tonë. Në Shpellën e Zezë janë gjetur edhe fosile, që sipas pohimit të Muzeut të Shkencave të Natyrës të Universitetit të Firences, u përkasin arinjve të shpellave (ursus spelaus), të cilët kanë jetuar në një periudhë më të hershme se 10 mijë vjet më parë.

Shkëputur nga shkrimi "Shpella e Pëllumbasit me gjurmët e neolitit" botuar në gazetën Shekulli të datës 14/04/2004