|
Shėndeti: Sėmundjet mė vdekjeprurėse nė botė (pjesa II) Nga dr. Lec Shiroka - E hėnė , 11 shkurt 2002
|
Si paranteze ne kete vazhdim, me duhet te theksoj per ju te dashur lexues se jam i bindur qe pasi te keni lexuar 10 semundjet e para, pervec informacionit e disa viruseve te cilat ju ndoshta si keni degjuar kurre (shumicen e tyre), mund t`ju lindin pyetje:
E ne mes tyre mund te jene dhe keto :
A vertete e justifikojne titullin e ketij shkrimi, keto semundje?
A mund te fusim ne semundjet me vdekjeprurese te botes nje semundje qe ka prekur 2 vete apo tre,
apo qofte dhe 100 paciente?
Me duhet t`ju them se kjo eshte e natyrshme, me shume njerez vdesin ne urgjenca apo ne shtepi nga fasulet,
komcat e objektet e huaja ne rruget e frymemarrjes. Me shume njerez vdesin nga semundjet "ordinere", pra pse?
a.) Shume prej ketyre semundjeve te reja nuk i "masim" dot me numrin e viktimave. Jane zbuluar relativisht vone,
e per faktore subjektive e objektive nuk mund ta bejme nje gje te tille.
b.) Egersia e nje semundje matet nga vdekshmeria qe shkakton, nga njohurite qe kemi ne per te, e mjetet ne dispozicion per kurim.
Prandaj themi nese ne semundjen e re, te pare ne tre paciente (ne gjithe boten) - dy vdesin.
Kjo "perkthehet" qe 2/3 vdesin, pra ne rast perhapje te ketij virusi ne 100 paciente /66 jane pashprese, statistikisht.
c.) Me kryesorja, mbani mend se bejme fjale per semundje infektive. Pra qe perhapen,
jane ngjitese ne nje forme a nje tjeter. E ne kurre nuk e dime se kur ky virus do "vendose" te marre nje viktime tjeter ose te na cudise me nje epidemi masive.
d.) Njohurite tona minimale, elementi surprize ne favor te virusit dhe vdekshmeria teper e larte,
krahasuar me semundjet e tjera, nuk jane thjesht nje tregues i pafuqise se shkences mjekesore ne kete aspekt,
por nje shtytje per te kerkuar e zbuluar rruge te paeksploruara !
Per keto arsye, e shume te tjera keto semundje i quajme SEMUNDJET ME VDEKJEPRURESE NE BOTE !
11. Hepatiti C.
Ky infeksion viral i melcise eshte shkak madhor ne sjelljen e kancerit te melcise, verdhesit e vdekjes nga helmimi i gjakut. Zbuluar per here te pare ne 1989, perhapet nga kontakti direkt me gjakun e njeriut,
p.sh nga transfuzionet e gjakut apo kontakti seksual. Ne menyre globale mendohet se jane mbi 170 milione persona me kete infeksion kronik,
e cdo vit kesaj armate i shtohen 4 milione te tjere. Nuk ka vaksine per Hepatitin C.
12. Hepatiti E.
Zbuluar ne 1988, ngjan me Hepatitin C, pervec se mund te transmetohet nga ushqimet e ka me pak shance te jete fatal.
13. HIV-Human Immunodeficiency Virus.
Ne 1983 u zbulua HIV qe eshte pergjegjes per SIDA-n, Sindromin e imuno-deficiences se fituar.
Nje semundje kjo e indentifikuar per here te pare ne burrat homoseksuale ne Amerike.
Qe atehere perhapja e kesaj semundje eshte bere me virulente ndermjet heteroseksualeve, vecanerisht ne Afrike e Azi.
Shperndahet nepermjet gjakut e lengjeve trupore. Nuk ka kure dhe as vaksine per te, por nje forme e re trajtimi me ilace e quajtur "terapia treshe" po jep rezultate inkujaruese.
14. Escherichia coli 0157 : H7.
Ky variant i rrezikshem i Escherichia coli u zbulua per here te pare ne 1982 pas nje shperthimi te nje diarreje te tmerrshme me gjak me origjine nga hamburger-et e kontaminuar.
Pas kesaj, shumica e infeksioneve kane ardhur nga ngrenia e mishit te grire te pa gatuar plotesisht.
Te rriturit e shendetshem, zakonisht e marrin veten, por mund te jete vdekjeprurese te femijet e vegjel e tek te moshuarit.
15. Campylobacter jejuni.
Eshte shkaku kryesor i diarrese ne vendet e zhvilluara. Identifikuar ne `77, ky bakter prek kedo, por femijet nen 5 vjec dhe te rinjte jane me ne rrezik.
Campylobacter jejuni shpesh gjindet ne pulen e pagatuar, ne qumeshtin e paziere, pasi bakteria bartet nga kafshet e mizat neper ferma.
16. Cryptosporidium parvum.
Tjeter fajtor per diarrene, prek nje ne 40 persona ne Europën perendimore.
17. Rotavirusi.
Kjo eshte nje endemi mbare boterore, pergjegjes per gjysmen e shtrimeve ne spitale nga diarreja te femijeve.
Zbuluar ne `73 vjen nga pergatitja e ushqimit me duar te palara, zakonisht ne shtepi.
Mbi 1.000.000. femije vdesin nga pasojat e rotavirusit cdo vit !
18. Semundja e Legjionareve.
Mori kete emer ne 1976 kur nje shperthim i pneumonise u pa ndermjet pjesemarresve ne takimin e Legjionit Amerikan ne Filadelfia.
Qindra-mijera persona infektohen prej saj ne te gjithe boten cdo vit; 5-30% e tyre vdesin.
Perhapet nga sistemi i ajrit te kondicionuar. Kapur ne fazen e hershme trajtohet me rrezultat.
19. Ebola.
Ethet hemorragjike Ebola, jane nje semundje vdekjeprurese te njerezit e majmunet, shihet ne menyre sporadike qe nga zbulimi i saj ne 1976.
Merr emrin e nje lumi (Ebola) ne Kongo (ish Zaire). Eshte teper infektiv nepermjet kontaktit me lengje trupore,
sjell temperature te larte e te vjella masive. Shumica e viktimave vdesin brenda nje jave nga fillimi i infeksionit,
pasi gjithe organet e brendshme te tyre bejne kolaps total. S`ka kure !
20. Semundja Lyme.
U pa ne fillim kur po vrojtohej artriti ne femijet e qytetit Lyme (Connecticut, USA).
Shkaktohet nga bakteri Borrelia burdorferi e transmetohet me pickim. Rralle eshte fatale, por nese skuqja fillestare nuk trajtohet sjell invaliditet nepermjet semundjes se kyceve e lodhje kronike.
Përgatiti për Rruzullin
Dr. Lec Shiroka
Vë re! Respekto punën tonë ! Mos përdor shkrimet e kësaj reviste pa lejen tonë dhe pa vënë në dukje se puna e kujt është !
|
|
| |
| Vlerėso shkrimin | Nota mesatare: 4.09
Votues: 22
| |
|
