|
Shėndeti: Histori e shkurtėr e farmacisė tek bota Islame Nga Njė burim - E enjte , 27 tetor 2005
|
Farmacia nė botėn islame si njė profesion i ndarė nga mjekėsia ėshtė paraqitur nė fillim tė shekujve tre/nėntė. Kėta shekuj nuk paraqesin vetėm krijimin dhe hapjen e shumė farmacive private nė Bagdad por edhe nė vende tė tjera myslimane.
Shumica e farmacistėve tė cilėt i menaxhonin ato farmaci ishin tė pėrgatitur mirė dhe me njohuri tė mjaftueshme nė krijimin e medikamenteve tė ndryshme mjekėsore.
Spitalet shtetėrore gjithashtu kishin barnatoret e tyre ku pėrgatiteshin shumė medikamente mjekėsore, nė laboratorė punoheshin shurupe, yndyra, pudra dhe preparate tė tjera mjekuese nė njė numėr shumė tė madh.
Farmacistėt dhe barnatoret e tyre periodikisht inspektoheshin nga zyrtarėt e qeverisė, kėta zyrtarė kontrollonin gjendjen e barnatoreve, tė barėrave dhe kushteve tė tjera tė cilat lypseshin pėr farmacinė.
Zhvillimi i profesionit tė farmacisė nė Islam katėr shekuj pėrpara se farmacia tė marrė vend nė vendet e Europės ishte rezultat i tre faktorėve kryesorė: dėshira e madhe pėr hulumtimin e drogave dhe lėvizja e tyre nė treg; maturia profesionale, dhe pėrgjegjėsia intelektuale pėr farmaci kualitative.
Shekujt tre/nėntė janė dėshmi tė lėvizjeve tė mėdha tė shkencave tė ndryshme, nė kėtė rast edhe tė farmacisė. Nė farmaci, manuali materia medica dhe instruksionet e ndryshme pėr farmacistėt kanė qenė nė numėr tė shumtė, por janė veēuar disa punime shumė me rėndėsi tė autorėve myslimanė.
Kontribut nė farmacinė islame nė shekujt tre/nėntė ka dhėnė fizikani Yahann b.Masaėayh, biri i njė farmacisti. Nė librin e tij pėr pėrbėrėsit aromatikė Masaėayh ka dhėnė detaje pėr trembėdhjetė pėrbėrės aromatikė, pėr metodat e pėrbėrjes sė tyre fizike dhe efektet farmakologjike.
Libri i ibn. Masaėayh-t «al-Mushajjar al-Kabir » etablohet si njė enciklopedi mjekėsore pėr sėmundjet dhe shėrimin e tyre me barėra dhe dieta.
Formulari i parė farmaceutik i shkruar nė Arabisht ėshtė nga al-Aqrabadhin tly Sabur b. Sahl (v.255/869). Nė kėtė formular ai jep pjesėt e recetės, metodat dhe teknikėn e lidhjes sė tyre, aktet farmakologjike, dozėn, dhe pjesėn pėr administratė. Formulari ėshtė i organizuar nė bazė tė formės sė preparatit mjekues i cili jepet, p.sh. tableta, pudra, yndyra, shurupe etj.
Vendet si Lindja e mesme, Greqia dhe Roma shumė herė kanė kopjuar kėtė formular farmaceutik.
Kemi edhe libra tė tjerė tė famshėm qė kanė dhėnė kontributin e tyre nė farmaci. Mund tė marrim mėsuesin Ya'qub b. Ishaq al-Kind i cili ishte njė kritik shumė i madh i alkimistėve.
Farmacia islame ishte edhe njė kėshilluese dhe kontribuuese nė shkencat farmaceutike tė zhvilluara nė vendet Greko-Romake.
Albinot Maloku
Brunilda Noka
|
|
| |
| Vlerėso shkrimin | Nota mesatare: 4.75
Votues: 32
| |
|
