Nga ana tjetër një ëndërr mund të kuptohet dhe përkthehet nga vetëm ai që e ëndërron: ëndrra ka të bëjë me gjendjen e tanishme të personit. "Meqënëse e tërë ëndrra ka të bëjë drejtpërdrejtë me atë që e ëndërron, ky i fundit duhet të arrijë ta protokollojë pa lënë gjë mangut duke zëvëndësuar pastaj personat, kafshët, sendet, ngjyrat dhe numrat në ëndrrën e tij me veti të shoqëruara në mënyrë të vetvetishme, dhe kështu duke u nisur nga kjo që doli të shkruajë sërisht ëndrrën e tij duke e lidhur me gjendjen e tij të sotme.

Një grua e pa veten në ëndërr sikur ndodhej në një varrezë. Aty iu shfaq një i njohur i vdekur me një veshje që të binte në sy, i cili po e tërhiqte drejt vetes. Ëndërruesja, një grua e vjetër që deri në atë çast kishte pasur një mënyrë të jashtzakonshme të jetuari, i shoqëronte këtij të vdekuri vetinë 'Teprim'. Ky mesazh përkthehej: 'Lëre teprimin të vdesë!'. Kjo 'shenjë që i vinte nga e pavetëdishmja' ia bëri më të lehtë atë ngjarje që e priste, futjen në pensionin e pleqve, që i shkaktonte një frikë por të cilën ajo nuk e pranonte.

Në një ëndërr tjetër një djalë i ri sheh gruan e tij tek papritur ia merr me vete dhe i hedh dorën në qafë një djalosh i ri e tërheqës, ndërkohë që ajo e lejon e vetëdijshme. Këtu mesazhi i ëndrrës është: 'Unë përqafoj guximin tim'".

Djaloshit kjo i dha guximin, të dijë të trajtojë më mirë një sfidë që e priste. Një përvojë tipike që fitohet nga shpjegimi i ëndërrave të këtij lloji është rritja intuitive e vetëbesimit.

Nismëtari i studimit modern të ëndërrave ishte Sigmund Freud (Frojdi, Zigmund - shih fig.) me nxjerrjen në fillim të viteve 1900 të teorisë së tij mbi shpjegimin e ëndrrave. Teza thelbësore e tij se ëndrra ishte rruga mbretërore për tek e pavetëdijshmja, u kthye në gur themelor të konceptit të tij terapik në psikoanalizë.

Në ëndërr problemet e ndrydhura brenda vetes kthehen sërisht në një trajtë enigmatike. Metoda e shpjegimit të ëndrrës merret pikërisht me zgjidhjen e kësaj enigme. Për këtë do të ishte i nevojshëm një ekspert i cili do të arrinte t´i qasej thelbit të mesazhit të ëndrrës, pasiqë disa simbole vlejnë pjesërisht njëlloj për të gjithë.